صنعتیسازی داروی گیاهی بیماری کوکسیدیوز در ایران
گروهی از محققان یکی از شرکت‌های دانش بنیان، داروی گیاهی برای درمان بیماری انگلی به نام “کوکسیدیوز” طیور ارائه دادند که به گفته آنها استفاده از این دارو بر خلاف داروهای آنتی بیوتیک محدودیت ندارد، ضمن آنکه مصرف آن موجب افزایش سیستم ایمنی طیور خواهد شد.
کوکسیدیوز یک بیماری مهم صنعت طیور است که توسط انگلی به نام “ایمریا” ایجاد می‌شود. انگل در دستگاه گوارش طیور تکثیر می‌یابد و سبب تخریب بافت روده و در نتیجه موجب سوء جذب، کم‌آبی، از دست دادن خون، از دست دادن رنگدانه پوست و افزایش حساسیت به سایر بیماری‌ها می‌شود.
کوکسیدیوز مشابه بسیاری از بیماری‌های دیگر، بیماری “طیور جوان” است؛ زیرا با افزایش طول عمر طیور و مواجهه آنها با گونه‌های مختلف ایمریا، در بدن پرنده ایمنی ایجاد می‌شود. اگرچه در اکثر موارد بیماری خفیف است، ولی به علت توانایی ایجاد زیان‌های اقتصادی فراوان، سیاست کنترل بیماری کوکسیدیوز بر اساس پیشگیری، درمان و تقویت سیستم ایمنی متمرکز است.
آلودگی طیور به این انگل از راه مدفوعی- دهانی است که از طریق خوردن غذا، آب و بستر بیماری منتقل می‌شود.
این داروی گیاهی در راستای حمایت از تولید داخلی و جلوگیری خروج ارز از کشور روانه بازار شده است. این دارو با عنوان کوکسی میسین از گیاه درمنه خزری یا “گواندواش” با نام علمی (Artemisia annua L) از خانواده کاسنی و جنس درمنه ساخته شده و مورد استفاده طیور است.
داروهای ضد کوکسیدیوز محدودیت‌هایی را برای استفاده طیور ایجاد می‌کند، اما این دارو هیچ‌گونه محدودیتی ندارد و برای انواع طیور قابل استفاده است و هیچ‌گونه عوارضی در گوشت و تخم مرغ برای انسان ایجاد نخواهد کرد.
داروهای ضدکوکسیدیوز به طور معمول مقاومت دارویی ایجاد می‌کنند و نمی‌توان در دوره بعدی برای گله طیور از آن استفاده کرد. بیشتر داروهای ضدکوکسیدیوز موجود در بازار با آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر ضد کوکسیدیوزها تداخل دارویی دارند و در صورت استفاده همزمان می‌تواند باعث ایجاد مسمومیت در سطح گله شود، در صورتی که داروی تهیه شده در این شرکت هیچ‌گونه محدودیت و منع مصرف ندارد، ضمن آنکه تحقیقات انجام شده نشان داد که این داروی گیاهی موجب افزایش سطح سیستم ایمنی سلولی و سطح همورال نیز می‌شود.
در میان بیماری های انگلی طیور کوکسیدیوز یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها محسوب می شود و می‌تواند خسارت زیادی به پرورش دهندگان طیور وارد کند. داروی تهیه شده بطور کامل گیاهی است و برای پیشگیری و کنترل کوکسیدیوز طیور ناشی از گونه‌های مختلف ایمریا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گیاه “درمنه خزری” در شمال ایران وجود دارد، در فصل پاییز برداشت می‌شود و دارای خاصیت اووسیت کشی بالایی است که به همین علت موجب کاهش شمار اووسیت‌ها و در نتیجه افزایش وزن گله، بهبود وضعیت فیزیولوژیکی گله و کاهش چشمگیر شمار تلفات گله می‌شود.
آرتمیزینین (Artemisinin) ماده موثره این داروی گیاهی دامپزشکی است که باعث افزایش فعالیت آندوپراکسیدازی سلول می‌شود که به نوبه خود موجب افزایش رادیکال‌های آزاد در سطح عامل ایجادکننده بیماری است. رادیکال‌های آزاد در القای استرس اکسیداتیو موثر بوده و موجب آلکیله کردن پروتئین‌ها در تک یاخته شده و در نهایت موجب جلوگیری از رشد و تکثیر آن می‌شود.